Czosnek, czosneczek, czosnunio

Są tacy, którzy od czosnku stronią, ze względu na nieprzyjemny zapach który wydzielamy wraz z potem po jego spożyciu oraz tacy, którzy nie wyobrażają sobie gotowania bez chociażby ząbka czosnku. Ja z pewnością należę do tych drugich! Zaostrza apetyt, leczy infekcje, jest afrodyzjakiem.

Dobrodziejstwa czosnku 

Działa jako silny antyoksydant zwalczając działanie wolnych rodników. Czosnek działa przeciwbakteryjne na układ pokarmowy i oddechowy, przeciwgrzybicze, leczy przeziębienie, hamuje rozwój wirusa grypy.

Zawiera witaminę C, prowitaminę A, witaminy z grupy B, mikro i makroelementy: wapń, potas, żelazo, magnez. Uszczelnia naczynia krwionośne, dzięki czemu pomaga zwalczyć katar. Intensywny smak i zapach pojawia się po rozgnieceniu ząbków, na skutek rozpadu enzymatycznego alliiny do allicyny. W takim stanie zachowuje najwięcej właściwości leczniczych.

Stymuluje wydzielanie żółci, dzięki czemu reguluje trawienie – stąd częste występowanie czosnku w potrawach ciężkostrawnych. Obniża poziom złego cholesterolu we krwi. Działa przeciwmiażdżycowo, obniża ciśnienie krwi. Dowiedziono jego działanie antynowotworowe.

Nie powinny go stosować osoby z nadwrażliwym żołądkiem, oraz cierpiące na nadkwaśność i refluks.

Czosnek w kuchni

Ząbki czosnku w całości gotowane lub pieczone mają delikatny, słodkawy i lekko orzechowy smak. W takiej postaci używa  się go nawet do słodkich wypieków.  Można całe ząbki czosnku dodać do ciasta marchewkowego lub bakaliowych muffinek.

Pikantnego, ostrego smaku i charakterystycznego aromatu nabiera po zgnieceniu lub rozdrobnieniu. Jeśli smażymy czosnek trzeba bardzo uważać, aby nie zbrązowiał, bo robi się gorzki.

Doskonale wzbogaca smak dań mdłych i pozbawionych wyrazu – przyprawia się nim m.in. skorupiaki słodkowodne i owoce morza oraz białe twarogi.

Dzięki właściwościom antybakteryjnym od wieków był stosowany do konserwacji mięs i ryb, w zasadzie pod wszystkimi szerokościami geograficznymi. Wystarczy zamarynować mięso mieszanką zgniecionego czosnku, soli, ostrych przypraw, a trwałość mięsa lub ryby przedłuży się o kilka dni (przy przechowywaniu w lodówce). Jest niezbędnym dodatkiem kiełbas, pieczeni, pasztetów. Dodaje się go także do marynowanych warzyw.

Świetnie pasuje do sosów pomidorowych i grzybowych. Jest podstawowym składnikiem francuskiego sosu aioli, dodawanego do jajek, warzyw i ryb.  Klasyczny sos vinegrette wzbogaca się często czosnkiem, dla podkreślenia smaku świeżych warzyw sałatkowych. Bez czosnku nie można sobie wyobrazić greckiego sosu jogurtowego: tzatziki.

Pomaga doprawić zarówno tłuste i ciężkostrawne zupy fasolowe, jak i delikatne zupy kremy. Stosuje się go nawet do przyrządzenia drinka na bazie soku pomidorowego z ostrą tobasco: tzw. Krwawej Mary.

Jak pozbyć się zapachu czosnku z ust

Czosnek jest przyprawą tak wszechstronną, że łatwiej byłoby wymienić rodzaje potraw do których czosnku z zasady się nie dodaje, gdyby jeszcze tylko można było ukryć ten nieprzyjemny zapach.

Aby nie dokuczał osobom nam towarzyszącym najlepiej jeść go wspólnie z nimi, zwłaszcza, że uważany jest za afrodyzjak. Jeśli jednak musimy się pozbyć dokuczliwego odorku – spróbujmy gryźć liście zielonej pietruszki, świeżej mięty lub tymianku. Niektórzy doradzają popicie czosnkowej potrawy czerwonym winem,  niestety podobno działa dopiero trzeci kieliszek…

Czosnek polski czy chiński?

Najwięcej czosnku sprowadza się z Chin. Chiński czosnek jest śnieżnobiały, ma duże, dorodne główki, łatwiej się go obiera ale w smaku jest łagodniejszy, zawiera mniej olejków eterycznych i wykazuje słabsze działanie przeciwbakteryjne, ze względu na mniejszą ilość allicyny. Z tego też powodu chińskie odmiany czosnku nie przechowają się przez całą zimę tak jak polskie, ponieważ spleśnieją. Polski najwyżej obeschnie. Podejrzewa się, że chiński czosnek jest modyfikowany genetycznie i może mieć działanie rakotwórcze.  Polski czosnek pomimo tego, że ma mniejsze ząbki i wymaga więcej cierpliwości przy obieraniu będzie bardziej ostry, aromatyczny, będzie skuteczniej zapobiegał chorobom i dłużej się przechowa.

Spośród chińskich odmian jedna stanowi wyjątek, jest to starożytna odmiana czosnku Jinxian Da Suan, który został wpisany na listę regionalnych produktów chronionych w UE ze względu na oznaczenie geograficzne. (Dorota Berezowska)